Kullandığımız ilaçlarda en sık karşımıza çıkan üç temel birim mevcuttur:
1. Gram
2. Miligram
3. Mikrogram
Bilindiği üzre bu birimler arasında biner biner artış ve azalış mevcuttur.
Şöyle ki;
1 gram = 1.000 mg = 1.000.000 mcg
(Gramdan mcg’a doğru giderken, her bir kademede sayı 1000 ile çarpılır.)
1 mg = 1000 mcg
Örnek Soru 2 mg ilaç, kaç gr ve kaç mcg’dır ?
Kullanılacak Temel Bilgi: Gr > Mg > Mcg = Sağa yaklaşıyorsak sayı 1000 ile çarpılır, sola yaklaşıyorsak sayı 1000’e bölünür. Mg’dan Gr’a giderken sola yaklaştığımıza göre 2’yi 1000’e bölmemiz gerekir.
2/1000 = 0,02 gr olur.
4 Mg’dan Mcg’a giderken sağa yaklaştığımıza göre 2’yi 1000 ile çarpmamız gerekir.
2x1000 = 2000 mcg
Bu bilgi nerede işime yarayacak?
Örnek olarak 1 gr’lık bir boldenon flakonundan kendinize 300 mg uygulamanız istendiğinde, gerekli çeviri ve sulandırmaları yapmanız gerekecektir. İlerleyen satırlarda bilgilerimizi geliştirdikçe, bu yöntemlere hakim olacaksınız.
Cc (ml) Kavramı
Bir enjektörü elinize aldığınızda üstündeki her bir rakam, o seviyeye kadar ilaç çektiğinizde kaç cc yani ml ilaç çektiğinizin göstergesidir. Diğer bir deyişle cc ile ml, aynı değeri ifade eder. Aynı anlama gelen kavramlardır. Burada en önemli husus, ml ile mg arasındaki farkı bilmek ve karıştırmamaktır. ml ile mg aynı değerler değildir.
1 ml (cc) ilaç 5 mg da olabilir, 15 mg da olabilir. Bu etken madde dozajına bağımlı bir değerdir. Miligram (mg) ilacın dozajını gösterir. Mililitre (cc) ile ilacın enjektördeki hacmini gösterir.
1 ml = 1 cc
Aşağıdaki kuralları bilmek, ilaç hesaplamalarında ciddi anlamda işinize yarayacaktır:
1. cc = ml
2. 1 cc = 1 ml = 10 dizyem
3. 1 cc = 1 ml = 100 ünite
4. 1 cc = 20 damla
5. 1 MU (Milyonünite) = 10 mcg
Toz Haldeki İlaçların Sulandırılması
Toz haldeki ilaçlarda da olay çok farklı değildir. Toplam etken madde, sulandırma hacmine bölündüğü zaman cc’deki miktar elde edilmiş olur.
Örneğin Sefazol 1 gram flakonu sulandırıyor olalım.
- 10 cc ile sulandırırsak;
1000 mg ilacı 10’a sulandırırsak, 1000 mg/10 ml olacağından cc’de 100 mg olmuş olur.
- 5 cc ile sulandırırsak; 1000 mg/5 ml -> 200 mg/ml olur.
- 4 cc ile sulandırırsak; 1000 mg/4 ml -> 250 mg/ml olur
MİLİGRAM – GRAM – MİLİGRAM ÇEVİRME
1 miligram kaç gram yapar? 0.001 gr eder.
1 gram kaç miligram yapar? 1000 mg eder.
MİLİGRAM – MİKROGRAM – MİLİGRAM ÇEVİRME
1 miligram kaç mikrogram yapar? 1000 mcg eder.
1 mikrogram kaç miligram yapar? 0.001 mikrogram eder.
Hesaplamada yararlanılan terimler: kaç mikrogramdır, kaç gramdır, kaç miligramdır
Hesaplamada yararlanılan kısaltmalar: Mikrogram’ın kısaltması µg, Gram’ın kısaltması gr, miligram’ın kısaltması mg
SONUÇ :
Toz ilaçlarda ilacın ne kadar sulandırılacağı ve hangi sıvının kullanılacağı sizin inisiyatifinize kalmıştır. Genelde izotonik ya da %5 dekstroz, ideal sulandırma sıvıları olarak tercih edilir. İnsülin Enjektörleri ve Hesaplamada Kullanım Şekilleri.
Resimde görülen insülin enjektörü, toplam 1 cc ilaç alabilmektedir.
1 cc’lik oran 100 üniteye denk gelir. Aynı zamanda 1 cc 10 dizyem olduğundan, her 10 ünitelik birim 1 dizyem anlamı taşımaktadır.
1 ml = 1 cc = 10 dizyem = 100 ünite
ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ
Elimizde Metpamid 10 mg/2 ml ilaç bulunmaktadır. Bu ilacın gram ve mikrogram türünden doz miktarını bulunuz.
1 gram 1000 mg
X gram 10 mg
______________________
10 / 1000 = 0,01 gr.
1 mg 1000 mcg
10 mg x mcg
______________________
10 x 1000 = 10.000 mcg
‘ Burada gram, miligram ve mikrogram arasındaki 1000’er artış ve azalışa göre işlem yaptık. ’
SON SÖZ
İlaç hesaplamalarında bir sağlık çalışanına gerekecek tüm temel bilgileri aktaran bu rehberle birlikte, ciddi bir kaynak açığını giderdiğime inanıyorum.
1. İlacın cc’sini bulun.
2. İlacı sulandırmanız gerekiyorsa tüm hacmi kaça bölerseniz, o rakama ulaşacağınızı düşünün. Eğer sulandırma yapmanız gereken rakam, enjektör hacmini aşıyorsa aşamalı sulandırmalar yaparak hedefe ulaşmaya çalışın.
3.Gr,mg,mcg ilişkisini aklınızdan çıkarmayın.
Yararlı olması dileklerimle.
Anest. Ahmet Emre Azakli hocamıza teşekkürler.